Xưởng đóng tàu Ba Son là một trong những di tích lịch sử lâu đời, gắn liền với quá trình phát triển đô thị Sài Gòn – TP.HCM. Khởi nguồn từ năm 1791 dưới thời vua Nguyễn Ánh với tên gọi Chu Sư (Thủy Xưởng), nơi đây được xem là nền móng của ngành công nghiệp hàng hải Việt Nam.
Đến năm 1863, chính quyền Pháp đã cải tạo thành Arsenal de Saigon – một xưởng đóng tàu hiện đại hàng đầu Đông Dương, từ đó mang tên gọi Ba Son. Trong suốt hơn hai thế kỷ, Ba Son đóng vai trò chiến lược trong cả lĩnh vực kinh tế và quốc phòng; là thương cảng quan trọng thời thuộc địa, trung tâm công nghiệp quốc phòng miền Nam giai đoạn kháng chiến và sau năm 1975 trở thành Tổng Công ty Ba Son thuộc quản lý của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Không chỉ là biểu tượng kỹ nghệ, Ba Son còn là cái nôi phong trào công nhân tại Sài Gòn đầu thế kỷ 20. Đặc biệt, Chủ tịch Tôn Đức Thắng từng làm việc tại đây và thành lập Công hội đầu tiên nhằm đấu tranh giành quyền lợi người lao động – sự kiện mang giá trị lịch sử và văn hóa to lớn của đất nước.
Một trong những công trình tiêu biểu còn tồn tại đến hôm nay là ụ tàu cổ dài 156 mét, được xây dựng từ năm 1888. Công trình này đã được công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia từ năm 1993 và trở thành biểu tượng cho sức sáng tạo và khát vọng vươn lên không ngừng của người Việt.
Sau quá trình đổi mới, TP.HCM đã bứt phá mạnh mẽ, trở thành đầu tàu kinh tế của cả nước. Năm 2016, hoạt động đóng tàu của Ba Son được chuyển về cảng Cái Mép (Vũng Tàu), nhường lại quỹ đất ven sông quý giá hơn 25 ha cho quy hoạch phát triển đô thị hiện đại. Theo kế hoạch, khu vực này sẽ trở thành khu đô thị phức hợp tích hợp căn hộ hạng sang, thương mại – dịch vụ, công viên ven sông và đặc biệt là khu bảo tồn các di tích lịch sử liên quan đến Chủ tịch Tôn Đức Thắng.
Hiện tại, Ba Son đã trở thành phường Sài Gòn – khu vực lõi của trung tâm TP.HCM, được định hướng trở thành trung tâm tài chính – thương mại – dịch vụ cao cấp theo mô hình TOD (Transit Oriented Development), kết nối chặt chẽ với mạng lưới giao thông công cộng như metro, bến thuyền và các tuyến đường ven sông chiến lược.
Tiêu biểu cho cú chuyển mình này là dự án Grand Marina, Saigon – khu căn hộ hàng hiệu Marriott & JW Marriott lớn nhất thế giới, được phát triển bởi Masterise Homes và Marriott International. Trên nền đất di sản Ba Son, dự án không chỉ phát triển không gian sống đẳng cấp mà còn gìn giữ và tái hiện những giá trị lịch sử đặc hữu thông qua thiết kế kiến trúc độc đáo.
Một trong những hạng mục ấn tượng của dự án là công viên Lá Sen – hồ cảnh quan lớn nằm giữa tòa Lake và Sea, được quy hoạch đúng tại khu vực ụ tàu xưa. Nơi đây mô phỏng độ nghiêng địa hình, hình dáng mũi tàu và giữ nguyên bảng tên “bassin de radoub” – chính là tên tiền thân của Ba Son. Sàn gỗ composite gợi nhớ cấu trúc gỗ cổ, đáy hồ mô phỏng thân tàu, tạo nên một không gian như bảo tàng ngoài trời giàu cảm xúc.
Tượng trưng cho sự hòa quyện giữa quá khứ và hiện tại, các tòa tháp căn hộ còn được trang trí hệ đèn LED hình ảnh cây gòn – biểu tượng của nguồn cội vững chắc và sức sống bền bỉ của TP.HCM. Từng căn hộ không chỉ là không gian sống đạt chuẩn quốc tế mà còn là nơi lưu giữ, tiếp nối và làm sống lại tinh thần lịch sử của vùng đất Ba Son hào hùng.
