Trong thực tế, không ít trường hợp các hộ gia đình hay cá nhân dù đã sử dụng ổn định một diện tích đất trong thời gian dài nhưng bất ngờ phát hiện mảnh đất ấy lại đứng tên người khác trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ). Đây là tình huống không hiếm gặp và có thể gây ra nhiều rắc rối pháp lý nếu không xử lý đúng cách.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này thường bắt nguồn từ việc nhầm lẫn thông tin trong hồ sơ địa chính hoặc sai sót trong quá trình cấp sổ đỏ. Người sử dụng đất cần chủ động tìm hiểu và đưa ra hướng xử lý phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể. Có ba phương án chính được khuyến nghị trong những tình huống này.
1. Thỏa thuận trực tiếp
Thỏa thuận là phương pháp xử lý đơn giản và tiết kiệm nhất. Người đang sử dụng đất cần gặp và thương lượng trực tiếp với người đứng tên trên sổ đỏ để thống nhất chuyển nhượng lại quyền sử dụng đất. Nếu đạt được sự đồng thuận, hai bên có thể lập hợp đồng chuyển nhượng, sau đó công chứng và hoàn tất thủ tục đăng ký biến động đất đai tại cơ quan có thẩm quyền.
Hiệu quả của cách làm này phụ thuộc vào thiện chí của người đứng tên sổ đỏ và các tài liệu chứng minh của người sử dụng đất như văn bản mua bán, biên lai đóng thuế hay hồ sơ pháp lý liên quan đến thửa đất.
2. Hòa giải qua bên thứ ba
Nếu không thể thỏa thuận trực tiếp, người sử dụng đất có thể nhờ đến bên thứ ba như hòa giải viên, người có uy tín hoặc UBND cấp xã để làm trung gian hòa giải. Phương pháp này giúp các bên hiểu rõ hơn về quyền lợi và nghĩa vụ theo quy định pháp luật, từ đó dễ đi đến thống nhất.
Trong trường hợp hòa giải tại UBND xã, cần có đơn yêu cầu và sự hiện diện đầy đủ của các bên. Nếu một người vắng mặt đến lần thứ hai theo quy định, cuộc hòa giải sẽ được coi là không thành. Sau mỗi buổi hòa giải, UBND xã sẽ lập biên bản ghi nhận kết quả, làm cơ sở pháp lý cho các bước tiếp theo.
3. Khởi kiện tại tòa án
Nếu cả hai phương thức trên đều không thành công, người sử dụng đất có thể lựa chọn khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Có hai hướng xử lý pháp lý: Một là khởi kiện hành chính nhằm hủy sổ đỏ đã cấp sai, hai là khởi kiện dân sự dưới dạng tranh chấp quyền sử dụng đất.
Quy trình này yêu cầu người khởi kiện chuẩn bị đầy đủ tài liệu, chứng từ pháp lý nhằm chứng minh quyền sử dụng hợp pháp của mình đối với diện tích đất liên quan.
Trong bất kỳ trường hợp nào, người dân cần tỉnh táo và nắm rõ quyền lợi của mình để đưa ra hướng đi phù hợp, đảm bảo quyền sử dụng đất hợp pháp và tránh những rủi ro về sau.
