Gần đây, một hộ gia đình tại địa phương phản ánh về việc đã sử dụng ổn định thửa đất rộng 300m² từ trước năm 1990 đến nay. Thửa đất không có tranh chấp, được thể hiện trên bản đồ địa chính là đất ở (ONT) và do người bố đứng tên sử dụng từ xưa.
Được biết, phần đất này trước đây thuộc quản lý của hợp tác xã, từng được sử dụng làm ngõ đi chung và sân trường tiểu học. Tuy nhiên, kể từ thời điểm gia đình tiếp quản và sử dụng làm sân và vườn riêng, hợp tác xã không còn sử dụng nữa. Gia đình nay có nguyện vọng được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) để làm cơ sở chia thừa kế cho các con.
Câu hỏi đặt ra là liệu gia đình có đủ điều kiện để được cấp sổ đỏ lần đầu hay không? Cần chuẩn bị những giấy tờ gì? Việc sử dụng đất như vậy có bị xử phạt hành chính hay không?
Trả lời về vấn đề này, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, nếu hộ gia đình sử dụng đất ổn định, không có tranh chấp từ trước ngày 15/10/1993, thì mặc dù nguồn gốc đất do hợp tác xã và trường học quản lý, việc sử dụng sẽ được xác định là hành vi chiếm đất. Tuy nhiên, theo Khoản 4 Điều 3 Nghị định 123/2017/NĐ-CP, các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai xảy ra trước ngày 15/10/1993 sẽ không bị xử phạt. Vì vậy, khi làm hồ sơ xin cấp sổ đỏ, gia đình không cần nộp các văn bản xử lý vi phạm hay biên bản xử phạt liên quan.
Tuy nhiên, việc được cấp Giấy chứng nhận hay không sẽ phụ thuộc vào tình trạng quy hoạch hiện tại. Theo Luật Đất đai 2024, tại Khoản 1 Điều 139, nếu thửa đất bị chiếm nằm trong hành lang bảo vệ công trình công cộng hoặc khu vực dành cho trụ sở, công trình sự nghiệp thì sẽ bị thu hồi và không được cấp sổ đỏ.
Ngược lại, nếu khu vực đất hiện tại không còn nằm trong các hành lang bảo vệ công trình công cộng, không thuộc chỉ giới xây dựng đường giao thông, trụ sở, công trình sự nghiệp, và đã được điều chỉnh quy hoạch phù hợp, thì người sử dụng đất sẽ được xem xét cấp sổ đỏ. Đồng thời, họ phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính theo quy định của pháp luật.
Như vậy, trong trường hợp của gia đình trên, nếu chính quyền địa phương xác nhận phần đất không còn trong quy hoạch công trình công cộng và được sử dụng ổn định từ trước năm 1993, thì hoàn toàn có cơ sở để làm thủ tục xin cấp sổ đỏ mà không cần nộp các giấy tờ liên quan đến xử lý vi phạm đất đai trước đó.
